Grenada: Yepamutemo COVID-19 Yekushanya Kugadziridza

Grenada: Yepamutemo COVID-19 Yekushanya Kugadziridza
Gurukota reGrenada Dr. Keith Mitchell
Avatar yaHarry Johnson
rakanyorwa Harry Johnson

Grenada Prime Minister Dr. Keith Mitchell vakataurira nyika nezve COVID-19 mamiriro:

Vamwe vangu maGrenadians, iyo Covid-19 denda riri kuramba richive iro dambudziko hombe rakatarisana neGrenada nedzimwe nyika zhinji pasi rese. Nekudaro, nedambudziko iri risati ramboitika rinouya nemikana yekuvandudza uye kufunga zvine hungwaru kuti titangezve hupfumi hwedu. Zvinoda kuti isu tese tiwedzere kutsungirira, rudo uye kushivirira pakubata nemumwe.

Pakati pehosha, Hurumende inofanirwa kunyatso kuenzanisa zvinokosheswa zvinokwikwidza - kuona kuti system yedu yehutano nevashandi vakagadzirira zvakakwana kubata neCovid-19, panguva imwe chete, ichirerukirwa kuita diki-hupfumi hwaro unobvumidza mabhizinesi mazhinji kushanda mukuchengeta pamwe nemitemo inokurudzirwa.

Saka nekudaro, Muvhuro unoshanda, 11 Chivabvu 2020, zuva rega rega richava zuva rakatarwa rebhizinesi, ndiko kuti, kune mabhizinesi akatopihwa mvumo yekushanda nevaya vanotangazve svondo rino. Mabhizimusi anotenderwa achashanda marongero avo e-pre-Covid mukati menguva yakatarwa, 8 am kusvika 5 pm. Nguva yekudzoka zuva nezuva inoramba iripo, kubva na7 pm kusvika na5 am.

Hurumende inotarisira kukwidziridzwa kwezvehupfumi nekutanga zvakare kwebasa muindastiri yekuvaka svondo rino. Hutano nehungwaru nhungamiro dzakagadzirwa uye mugadziri wepurojekiti yega yega anofanirwa kutsvaga uye kupihwa mvumo kubva kukomiti yediki yekuvaka basa risati ratanga zvakare.

Dzimwe nzvimbo nyowani dzakatemerwa kuvhurwa svondo rino dzinosanganisira, real estate services, kuwacha, vagadziri venzvimbo nevashandi vemagadheni, zvitoro zvemaruva, zvitoro zvevatengi nemakambani anopa zvikwereti zvezuva rekubhadhara.

Nevashandi vazhinji vanovimba nezvifambiso zvevoruzhinji, Hurumende iri kushanda pamwe nevane chekuita nekuvandudza matanho akakodzera enharaunda uye hutsanana izvo zvinozotungamira kutangazve kwebasa iri. Chiziviso chepamutemo chichaitwa mumazuva anotevera.

Zvishoma zvikepe masevhisi abvumidzwawo kuvhurwa svondo rino, pakati penyika Grenada nezvitsuwa zviviri zvehanzvadzi. Ticharamba tichishanda pamwe nevanopa rubatsiro kuti tione kuti gwara rekushanda rinotevedzwa.

Sezvo vazhinji vakamirira kuvhurwa kwemiganhu yedu yekunze, ndinokurumidza kutaura kuti kunyange izvi zvangove pedyo, hatisati tiripo. Miganhu yakavharwa kudzivirira kupararira kwehutachiona uye kuponesa hupenyu, uye parizvino, isu tinofanirwa kuchengetedza iyo chinzvimbo quo. Pamisangano ichangopfuura yeCarcic nevatungamiriri veOECS, isu pamwe takabvumirana kutanga zvishoma nezvishoma kuzorora zvirambidzo zvekufamba, sezvo denda mudunhu iri raive riine zvakawanda. Hurumende, nendege uye mahotera izvozvi zvave kupedzisa ruzivo rweiyi nhanho kuvhurwa. Tichifunga kuti zvirevo zvinodiwa zviri munzvimbo, tinotarisira kuvhura miganhu yedu muvhiki yekutanga yaJune. Ndinokuvimbisai, vamwe maGrenadians, hatizofambi kunze kwekunge tagutsikana kuti gwara rakakwana rehutano nekuchengeteka zviripo.

Pfungwa imwechete iyi yakakurudzirawo danho rekudzima Spicemas 2020 nekuti isu hatigone kukanganisa hutano, kuchengetedzeka uye kugara zvakanaka kwevanhu vedu.

Mukupera kwesvondo rino, takaona kudzoka kwevamwe vedu vemunyika avo vaishandiswa nezvikepe zvekufamba. Masisita nehama, kune rumwe rutivi, hatigone kuramba kodzero yevagari vedu kuti vadzokere kumba asi kune rimwe divi, vanhu vedu vanodzoka vanofanirwa kunzwisisa, kuti pakati pehutano, vanogona kuparadzira hutachiona. Zorora uine chokwadi chekuti matanho ehutano anodiwa akateedzerwa. Vanhu vanosvika vakaedzwa uye vakaendeswa zvakananga kunzvimbo dzinosungirwa kugara vanhu.

Kupa kumwe kujekesa pamusoro pekumanikidzwa kwega kwega kwevashandi vanodzoka, Hurumende parizvino yakatakura mutengo unosvika madhora mazana maviri emadhora ekupa zvivakwa izvi nekuti nzira dzevashanyi hadzina kugamuchira mutoro, kunyangwe paine chibvumirano chekutanga kuzviita.

Kune avo vanosara vakadzikira mungarava uye mune dzimwe nyika, tinokukumbira kuti unzwisise kuti mukubata nedambudziko rehutano iri, zviito zveHurumende zvinofanirwa kutungamirwa nekwaniso yehurongwa hwezvehutano hwedu kuti utsungirire chero kungamuka kwechirwere.

Isu takavhurika kuti tigamuchire maGrenadians akarasika, chero bedzi vaine nzira dzekuwana nzira yekudzokera kumba, uye tichifunga, kwedu kushoma kugona kupa nzvimbo dzekuparadzanisa nyika. Vanhu vese vanobvumidzwa kupinda mukati vanozoiswa munzvimbo yekumanikidzwa yekuisa vanhu kunzvimbo yakasarudzika kwemavhiki maviri.

Ndiri kufara kuzivisa kuti kusvika parizvino, hatina nyaya nyowani dzakasimbiswa dzeCovid-19. Mhedzisiro yeongororo dzese makumi masere nemana dzePCR dzakaitwa musi wa84 Chivabvu hadzina hutachiona. Izvi zvinosanganisira vanhu makumi matanhatu nevatanhatu vanobatana nesumbu rakawanikwa panzvimbo imwechete yebhizinesi. Pamusoro pezvo, yekupedzisira muchipatara nyaya yakaburitswa uye akasara matanhatu anoshanda zviitiko anonzi ari kuita zvakanaka.

Masisita nehama, manejimendi edu akabudirira ekugadzirisa dambudziko rehutano rinofanira kuenda pamwe chete nekuvaka zvakare hupfumi hwenzvimbo. Isu takaunganidza boka revashandi vevashandi vakazvipira vehurumende nevemakambani akazvimirira, kuti vatungamire mberi kuita uku.

Makomisheni madiki anotenderwa nedare remakurukota, akapihwawo basa kune rimwe nerimwe rezvikamu zvine hupfumi, zvinoti, Tourism uye Citizenship neInvestment (CBI); Kuvaka (Yakavanzika uye Ruzhinji); Dzidzo Nedzidzo - St George's University; Micro, Diki uye Pakati-saizi Enterprises; Zvekurima neHove; Wholesale & Retail Kutengesa & Kugadzira; E-Commerce / Digitization. Ivo vari kuongorora mamiriro azvino muchikamu chimwe nechimwe uye vachiona zvakakosha zvekumisikidzwa kuita.

Isu tinokurudzirwawo nenyaya yekuti pakati penjodzi iyi, kuvimba kwevatengi kunoramba kwakakwira. Kuwanikwa kwechangobva kuitika kwePort Louis neMount Cinnamon, nehurongwa hwekuwedzera anosvika mazana mashanu emakamuri emahotera, mune yekudyara inokosha kudarika US $ 500 miriyoni, inotaura zvakawanda nezvekugona kweupfumi hwedu. Izvo zvakakosha kuti uzive kuti hapana kubvumidzwa kuchapihwa kudzamara mugadziri agadzirira kutanga kuvaka kwemahotera mana.

Sezvo isu tichiita kuratidzira mune ramangwana, zviito zvakakomba zvinodikanwa izvozvi kuunza zororo kuvagari vedu. Khabinethe saka yakabvumidza, musimboti, mutengo wekutsigira mitengo kune varimi venutmeg. Iwo mamiriro uye mamiriro ari kugadziriswa neGrenada Cooperative Nutmeg Association. Hurumende iri kumirirawo kuburitswa kubva kuGrenada Cocoa Association kuti ibetseroi, kana iripo, inodikanwa kune varimi ivavo.

Hurumende yakapindawo mukupa rutsigiro kuvarimi vehuku, ichifamba nekukurumidza kubvumidza rezinesi rekutengeserana uye kuregedza basa pazvinhu zviviri zvekukurumidza zvekutakura zvekudya, izvo zvakave zvichidikanwa mushure mekushomeka kwakagadzirwa nekuvharirwa kunosungirwa kwemupi mutengesi wemuno.

Izvi uye zvimwe zvirongwa, zviri kuwedzera pasuru yekukurudzira hupfumi yandakazivisa kutanga-tanga kwekuyedza kwedu kweCovid-19, uye anouya panguva iyo Hurumende pachayo iri kubata nekukanganisa denda iri. Kubva pane fungidziro yegore rechisere rinoteedzana rekukura, Hurumende yave kusangana neicho chokwadi chekukura kwakashata, kwakakonzerwa zvakanyanya nemhedzisiro yakakosha mukushanya, kuvaka uye dzidzo. Izvi zvakakonzera kudzikira kukuru mumari yeHurumende. Muna Kubvumbi semuenzaniso, iyo yakasanganiswa yemari inounganidzwa neCustoms uye Yemukati Revenue Chikamu yakadonha neinosvika madhora makumi matatu emamiriyoni zvichienzaniswa neiyo ya8; kudzikira kungangodzokororwa pamadhipatimendi edu makuru ekutsvaga mari mumwedzi mishoma inotevera.

Hurumende nekudaro iri kushandisa yakachengetwa uye ichitsvaga rubatsiro rwepasi rose kubhadhara mari chero kushomeka uye kuunza zororo kuvagari vayo, uku ichienderera mberi nekurwisa hutachiona hunouraya. Tatova, takwezva mari kubva kuInternational Monetary Fund, World Bank, European Union, Hurumende yeIndia, Eastern Caribbean Central Bank neCaribbean Development Bank pakati pevamwe. Isu tinoramba tichitarisa kumwe kunobva kupihwa mari uye mari yakapfava yemari yechikwereti, pamwe nekutsvaga sarudzo dzekuregererwa kwechikwereti.

Kunyange zvakadaro, timu kuHurumende Yezvemari uye ichangobva kusimbiswa Covid-19 Economic Support Secretariat, pamwe nevakakodzera vanoita basa vanga vachishanda nesimba kushongedza pamwe nekushandisa nzira dzekuyamura. Isu tichiri mumatanho ekutanga ekuburitswa, asi kusvika parizvino, vangangoita zviuru zviviri zveGrenadians vakabatsirwa kubva kubhadharo uye zvirongwa zvekutsigira mari.

Iko mashandisiro uye maitiro ekuongorora ari kuenderera mberi uye achiratidza kuve anonyanya kutora nguva. Nekudaro, vashandi vemuSecretariat vari kushanda masikati nehusiku uye pakupera kwevhiki, kuti vaone kuti zvikumbiro zvinogadziriswa nenzira kwayo, uye kubhadhara kunoitwa nekukurumidza. Hurumende iri kufunga zvakare kuwedzera zvikamu zvevashandi vanokodzera kuwana rutsigiro rwemari kuunza zororo rakakura kunzvimbo dzakapatsanuka dzevanhu.
Gare gare mwedzi uno, National Inishuwarenzi Scheme iri kutarisirwa kutanga kubhadhara mari dzekushaya basa kune vanokodzera. Inofungidzirwa kuti vanhu vanopfuura zviuru zvishanu vanowana mabhenefiti, akapihwa pamusoro pemwedzi mitanhatu. Kumiswa kweiyo 5,000% kuwedzera mukubhadhara kweNIS kwatove kushanda uye kuchafukidza nguva Kubvumbi kusvika Chikumi 6.

Mari yepamwedzi yepamberi paCorporate Income Mutero uye mari yechikwereti paGore reStamp Mutero zvakamiswa kubatsira mabhizinesi kurerutsa chero matambudziko emari panguva ino. Isu tinoona, zvisinei, kuti vamwe vakasarudza kuenderera nekubhadhara nguva dzose uye tinovarumbidza.

Sekuvimbiswa, Hurumende yakawedzera mari yekubhadhara kuburikidza nenzvimbo iripo yekukweretesa mabhizinesi kuGrenada Development Bank. Chikumbaridzo chikuru chinowanikwa pasi pehomwe iyi chakawedzerwa kusvika pamadhora zviuru makumi mana. Pamusoro pezvo, chiyero chemutero chakadzikira che40,000% chiri kupihwa vanhu vanobatanidzwa mune zvekurima, hove uye kugadzirwa kwezvekurima.

Vashandisi vemagetsi vanozonzwa kushomeka kwepiniki kubva mwedzi uno pavanotanga kubatsirwa kubva pakuderedzwa kwe30% kuderedzwa kwemabhiri. Hurumende iri kuisa mari inodarika mamirioni manomwe emadhora uye tinotenda kubatana kweGrenlec neWRB Enterprises nekupa $ 7 miriyoni. Aya ndiwo marudzi ehukama hunodiwa sezvatinoronga nzira inoenda kumberi.

Pano zvakare, ndinofanira kutaura pachena kuonga kweHurumende kuYunivhesiti yeSt.George, iyo yanga ichifambisa kuyedzwa kwePCR. SGU yakapihwa zvakare General Hospital ine inotakurika x-ray yuniti, mweya, maziso emoyo monitors, sonogram mayuniti nemimwe michina yekurapa iyo isingangosimbise kugadzirira kwedu pakurwisa Covid-19, asi zvirinani nzvimbo yehutano system yekupa yakagadziriswa hanya kuvanhu vedu. Kana iri yayo bhizinesi mashandiro, ayo anomiririra pamusoro pe20% yeGrenada's GDP, SGU iri kushanda zvakare padhuze neHurumende pane yakakodzera nguva uye nzira yekudzosera vadzidzi kukambasi. Maprotocol ari kugadzirirwa yavo yekupinda-kupinda.

Isuwo tinotenda kune vamwe vanopa, kusanganisira Hurumende neVanhu veCuba, iyo People's Republic of China, Bolivarian Republic yeVenezuela, vamiriri vedu vekunze, Alibaba Group, Canadian Bank Note, Pan American Health Organisation (PAHO), National Lottery Authority, Digicel, Flow, nevamwe vese vakabatsira mukusimudzira kugona kwedu kurwisa chirwere ichi.

Kune vamwe vazhinji vavakaroorana navo vanokodzera kurumbidzwa: semuenzaniso, vanhu nemasangano anga achigovera chikafu nezvimwe zvekushandisa kune avo vanoshaya. Ini pachangu ndinokutendai uye ndinokurumbidzai nekuva muchengeti wehama yenyu.

Kunyangwe nerupo rwevakawanda, zvinoita kunge pane dambudziko riri kusimukira mukati meiyo COVID-19 dambudziko. Vamwe vanhu vari kunzwa kuremerwa uye kusava netariro apo isu patinotsungirira kupererwa kwepfungwa uye kwepamoyo wedenda. Ndinokuvimbisa kuti pane tariro. Bazi rezveSocial Development riri kutungamira mukupa counselling uye kubatsira vanhu kuti vagadzire nzira dzakasimba dzekurwisa. Mahofisi echechi akatovhurwa kuti vape rubatsiro rwemazano uye vanhu vakazvimiririra vari kupawo rubatsiro kune vanoshaya.

Ndinotenda avo vari pamberi pehondo yekurwisa Covid-19. Isu tinowanzoona vanachiremba navanamukoti asi nhasi uno, ini ndinocherechedzawo vamwe vese vashandi muhurongwa hwekuchengetedza hutano avo vakabatsira neimwe nzira kana izvi kuyedza uku. Ndinodana kune avo vasiri kudhonza huremu hwavo, kuti vaite mugove wavo wakanaka.

Ini ndinofanira kutenda zvakare, iyo Covid komiti nebasa ravo rekuzvipira mukutibatsira kufamba nenzira yedambudziko iri. Kutenda kune vedu vatirongo, vachengeti vega, vashandisi vemabhazi vanopa zvifambiso zvevashandi vanokosha, vanotakura marara, vashandi veveruzhinji nevamwe vese vanozvipira zuva nezuva kutibatsira panguva ino. Ndinokutendai, rudzi rwunokutendai, uye tinokutendai.

Commissioner wemapurisa uye vazhinji vechikwata chake, vaita basa rakanakisa kuchengetedza mutemo uye kurongeka uye ndinovarumbidza, zvakare. Mumazuva apfuura, takanzwa zvichemo munzvimbo dzeveruzhinji, zvichinzi kushungurudzwa nemapurisa. Parizvino, hapana zvichemo zvepamutemo zvakaunzwa asi ini ndinovimbiswa naCommissioner kuti zviitiko zvakaunzwa kwatiri, zvichaongororwa. Hapana chikonzero chekuita zvisina kukodzera nemapurisa, asi sevagari venyika, isu tese tine basa rekutungamirirwa nemutemo uye kuremekedza vanosimbisa mutemo.

Ndinotora mukana uno, zvakare kushora nekuodza moyo zviito zvisina musoro zvechisimba, kushungurudzwa mudzimba uye kushungurudzwa kwevana uye dzimwe mhosva dzatinoitirana. Nzvimbo yedu nyowani inoshungurudza haisi chikonzero chekutadza. Kupfuurirazve, kune avo vari kushandisa zvirambidzo zvinoiswa neHurumende yeEmergency kubhadharisa mitengo yakawandisa yezvinhu nemasevhisi, hazvina kunaka uye zvine hunhu. Ndinofanira kubvunza, iripi hana yedu? Mwari wedu haaregi maitiro aya achienda asina kurangwa. Aya matanho haazoregererwe uye iyo RGPF inopihwa simba rekutora matanho.

Masisita nehama, kubva pane zvese zvinongedzo, isu tiri kubudirira kurwa hondo paCovid-19, asi mibvunzo yakawanda, nezve huwandu hwesimba uye kugona kwedu kupora. Ini ndinoti kwauri, ndine chivimbo chikuru kuti Grenada ichapfuura neizvi. Hurumende inoenderera ichitambira basa rayo semutungamiri uye tinonamata kuti kuburikidza nenhungamiro yaMwari, tigoita sarudzo dzakanaka.

Isu, nokudaro, tinogashira kusimbiswa kweZuva reNamato reNyika riri kurongwa neMusangano weMachechi neAlliance yeEvangelical Churches musi wa17 Chivabvu.

Ndiwo mukana wekuti tiungane pamwe chete takapfugama mabvi uye nemwoyo yakaninipiswa, kutsvaga kupindira kwaMwari apo patinofamba munzira iyi. Zvakare, isu tinotarisira nechido kudzokazve kweshumiro dzechechi uye isu takamirira kupera kwekukurukurirana nemasangano ezvitendero mukugadzira gwara rinodiwa.

Chimiro chevana vedu chinoramba chiri chekutanga kukosheswa. Zvirongwa zvematunhu zvakagadzirwa zvedzidzo uye izvozvi zviri kuongororwa nezviremera zvemuno kuti vaone zvinokwanisika Grenada uye nguva yekudzokera kukirasi.

Vamwe maGrenadians, isu tichabuda kubva mudenda iri takasimba uye tinogadzikana. Takambosangana nematambudziko akakomba kare uye handina mubvunzo kuti tichakundawo pakatarisana nedambudziko rakaipisisa iri. Ini ndinobvuma kuzvipira kukuru kuri kuitwa nevamwe asi kune vamwe vanongogara pasi vachishoropodza. Ndinokukurudzira, ngatiitei tese tishande kuti tiite zvirinani munguva ino yakakosha. Kupona kwaGrenada uye kupora kunofanirwa kunge kuri kuyedza pamwe. Mukubatana, pane simba. Panguva ino zvakare, pfungwa neminamato yedu ndeyevaya vakarasikirwa nevadiwa vavo vari kunze kwenyika, kuchirwere chinotyisa.

Masisita nehama, mukuvhara, ndinokwazisa vanaamai kudunhu rese, kunyanya veangu, vandisingakwanise kudyidzana navo senguva dzose. Ini ndinotambanudzawo kwaziso, kuvarume vanoita chinzvimbo chechipiri chaamai nababa. Ranga risiri zuva raMamai, nemabasa mazhinji echechi, mabiko emangwanani uye zvimwe zviitiko zvatino gara tichikupemberera, asi ndinovimba kuti neimwe nzira diki nhasi, wanzwa rudo nekutenda kune avo vakakukomberedza. Rakanakidzwa Zuva raamai kuna imi mese.

Ndinotenda.

#rekuvakazve

ZVOKUBVA MUNYAYA INO:

  • Pakati pehosha, Hurumende inofanirwa kunyatso kuenzanisa zvinokosheswa zvinokwikwidza - kuona kuti system yedu yehutano nevashandi vakagadzirira zvakakwana kubata neCovid-19, panguva imwe chete, ichirerukirwa kuita diki-hupfumi hwaro unobvumidza mabhizinesi mazhinji kushanda mukuchengeta pamwe nemitemo inokurudzirwa.
  • Kune avo vanosara vakadzikira mungarava uye mune dzimwe nyika, tinokukumbira kuti unzwisise kuti mukubata nedambudziko rehutano iri, zviito zveHurumende zvinofanirwa kutungamirwa nekwaniso yehurongwa hwezvehutano hwedu kuti utsungirire chero kungamuka kwechirwere.
  • Hanzvadzi nehama, kune rimwe divi, hatigone kuramba kodzero yevagari vedu kudzokera kumusha asi kune rimwe divi, zvizvarwa zvedu zviri kudzoka zvinofanirwa kunzwisisa, kuti mukati medambudziko rehutano, vanogona kuparadzira hutachiona.

Nezvomunyori

Avatar yaHarry Johnson

Harry Johnson

Harry Johnson anga ari iye mupepeti wedhisheni we eTurboNews kwemakore anopfuura 20. Anogara kuHonolulu, Hawaii, uye anobva kuEurope. Anofarira kunyora uye kuvhara nhau.

Govera ku...